Alles over frisse scholen: van ventilatie tot verwarming

Langzaamaan groeit het besef hoe belangrijk frisse lucht voor kinderen is. Niet alleen op het schoolplein, maar ook in klaslokalen. Helaas is de luchtkwaliteit daar vaak nog onder de maat. Daarom is het Programma van Eisen Frisse Scholen in het leven geroepen. In dit artikel leest u alles over frisse scholen. Verder deelt Strooming tal van tips, ook over aanvullende maatregelen in verband met het coronavirus.

Waarom is gezonde binnenlucht zo belangrijk?

Gemiddeld halen we per dag zo’n 20.000 keer adem. Rennende en spelende kinderen vaak meer. Aangezien we als mensen het grootste deel van de dag binnen doorbrengen (kinderen ook steeds meer), is een gezonde luchtkwaliteit van groot belang. Zeker ook op school. Als de lucht schoon is en voldoende zuurstof bevat, kunnen kinderen beter spelen en leren. Een slechte luchtkwaliteit op scholen zorgt onder meer voor concentratieproblemen, vermoeidheid of een snellere verspreiding van ziektekiemen.

5 oorzaken van slechte luchtkwaliteit op scholen

Er zijn verschillende oorzaken van slechte luchtkwaliteit, bijvoorbeeld:

• Onvoldoende ventilatie

Bij slechte ventilatie raakt de luchtbalans in een ruimte verstoord. Mensen ademen zuurstof in en koolstofdioxide uit. Als er geen frisse lucht binnenkomt, neemt de hoeveelheid zuurstof af. Daardoor kunnen kinderen last krijgen van concentratieproblemen en vermoeidheid. Alleen goede ventilatiemaatregelen lossen dit op. Daarover leest u verderop in dit blog meer. 

• Te hoge of te lage luchtvochtigheid

Een gezonde luchtvochtigheid ligt grofweg tussen de 40 en 60%. Bij een te lage luchtvochtigheid drogen de slijmvliezen uit en verliest het lichaam vocht. Dat laatste kan weer leiden tot hoofdpijn en vermoeidheid. Bij een te hoge luchtvochtigheid gedijen schimmels en bacteriën goed, waardoor kinderen sneller ziektes oplopen. Een gezonde luchtvochtigheid is daarom erg belangrijk.

• Vervuiling van buiten

Scholen die langs drukke wegen liggen, in een industriegebied of in een landbouwgebied, kunnen ook te maken krijgen met vervuiling van buiten. Bijvoorbeeld gassen, fijnstof of andere ongezonde dingen.

• Te hoge of te lage temperatuur

Bij een te hoge temperatuur verbruikt het lichaam van kinderen veel energie om de warmte kwijt te raken. Vermoeidheid is het gevolg. Bij een lage temperatuur nemen de longen minder zuurstof op en is concentratie moeilijk. Ook wordt de fijne motoriek lastiger, bijvoorbeeld door koude ledematen.

• Vochtproblemen

Bij vochtproblemen op scholen gelden dezelfde problemen als bij een te hoge luchtvochtigheid: schimmels en bacteriën hebben vrij spel en kinderen lopen sneller iets op.

Signalen van een ongezonde luchtkwaliteit

Maar hoe weet u nu of de lucht op school fris of juist ongezond is? Dit zijn mogelijke signalen van een slechte luchtkwaliteit op school:

• Stankoverlast
• Veel gapende kinderen
• Een regelmatige uitbraak van verkoudheden, griep of kinderziektes
• Een ‘muffe’ of ‘dikke’ lucht in de school
• Een benauwd gevoel in de klaslokalen
• Kinderen hebben vaak last van hoofdpijn

Het Programma van Eisen Frisse Scholen 

Het is dus enorm belangrijk dat de binnenluchtkwaliteit op scholen in orde is. Daarom heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) het Programma van Eisen Frisse Scholen opgesteld. Daar staan eisen in voor frisse scholen, oftewel: een goed binnenmilieu en lage energierekening. Het programma helpt om concrete eisen op te stellen als u groot onderhoud of een renovatie laat doen of als er een nieuw schoolgebouw komt. Zo weten ontwerpers, aannemers en installateurs waar ze zich op moeten richten. En na afloop controleert u op een makkelijke manier of het schoolgebouw aan alle eisen voldoet.

3 klassen voor frisse scholen

Bij het PvE Frisse Scholen kiest u uit 3 klassen: A, B en C. Dat zijn kwaliteitsniveaus die laten zien aan welk soort eisen de school voldoet. Hier staan ze voor:

• Klasse A: zeer goed. Met klasse A voldoet u aan de strengste eisen. Dat houdt in dat de school comfortabel, gezond en energiezuinig is op het hoogste niveau
• Klasse B: goed. Frisse scholen met klasse B voldoen aan mildere eisen dan bij A, maar strengere dan bij klasse C. Is er sprake van nieuwbouw? Dan bent u verplicht om minimaal klasse B te realiseren. Ook bij grote renovaties is het advies om voor deze klasse te kiezen
• Klasse C: acceptabel. Dit is het basisniveau waar alle scholen aan moeten voldoen. De eisen van deze klasse zijn namelijk gebaseerd op de wetten en regels uit het Bouwbesluit. Is er weinig budget of gaat het om een tijdelijke school of kleine renovatie? Dan raadt de RVO aan om voor klasse C te gaan

De 5 categorieën van het PvE Frisse Scholen 

Daarnaast bestaat het Programma van Eisen Frisse Scholen uit 5 categorieën. U bepaalt per categorie of u voor klasse A, B of C gaat. Dit zijn de categorieën:

1. Energie. Hierbij gaat het onder andere om het energielabel van een gebouw, dus bijvoorbeeld hoe goed de school is geïsoleerd en of er zonnepanelen zijn. Hoe energiezuiniger het gebouw, hoe hoger de klasse
2. Lucht. Deze categorie draait om een goede binnenluchtkwaliteit. De CO₂-concentratie, kwaliteit van het ventilatiesysteem en hoeveelheid fijnstof spelen hierbij bijvoorbeeld een rol
3. Temperatuur. Het gaat dan om het zogenaamde thermisch comfort van een gebouw. Zowel in warme zomers als koude winters moet de temperatuur op school aangenaam zijn
4. Licht. Hierbij staat het visueel comfort centraal, oftewel: valt er voldoende daglicht naar binnen, is kunstlicht van goede kwaliteit en is er geen verblinding
5. Geluid. Ook op akoestisch gebied moet de school comfortabel zijn. Dat betekent onder andere goede isolatie, goede akoestiek en weinig contactgeluid

Wilt u de precieze eisen voor frisse scholen nalezen of meer informatie? Raadpleeg dan het volledige Programma van Eisen Frisse Scholen. Of lees meer op de uitgebreide pagina over frisse scholen van het RVO.

Extra ventilatie-eis voor frisse scholen vanwege corona

Door het coronavirus is de manier van ventilatie, koeling en verwarming op scholen nog belangrijker geworden. Bij te weinig of verkeerd ventileren kan het virus zich namelijk hard verspreiden. Daardoor kunnen wel tientallen mensen besmet raken. Om dit te voorkomen, hebben de PO-raad, VO-raad en het RuimteOK-kenniscentrum een handreiking voor het coronavirus uitgebracht. Hieronder delen we de belangrijkste tips voor niet alleen een frisse, maar ook veilige en virusvrije

Tips voor ventilatie, verkoeling en verwarming op school

• Controleer eerst of uw school voldoet aan de wetten en regels voor luchtverversing uit het Bouwbesluit. Let op: de eisen voor bestaande bouw en nieuwbouw zijn verschillend. Daarnaast gelden zwaardere eisen voor ruimtes die (ook) in gebruik zijn als kinderopvang. Omdat veel regels ingewikkeld zijn, is het het beste om dit door een deskundige te laten beoordelen

• Het is niet alleen van belang dat het schoolgebouw aan de eisen voldoet, maar ook dat de luchtverversing in de praktijk goed werkt. Hang daarom in elk klaslokaal een CO₂-meter op. Zo kan de docent steeds controleren of de CO₂-concentratie de normen niet overschrijdt
  • Is de CO₂-concentratie hoger dan 1200 ppm? Dan is het noodzakelijk om te luchten. Dat doet u door ramen en deuren tegen elkaar open te zetten voor ongeveer 10 tot 15 minuten. Het is het beste om dit te doen in een leeg lokaal, dus tussen de lessen door of in pauzes. Zo hebben u en de leerlingen geen last van tocht of inregenen
  • Bij een vol klaslokaal is het ideaal als de CO₂-concentratie rond de 800 ppm blijft. Voor nieuwbouw geldt een ideale norm van 950 ppm. Als de concentratie tussen de 800 of 950 en 1200 ppm is, open dan extra ramen
  • Voelt het lokaal te koud door de open ramen? Zet de verwarming dan tijdelijk hoger, zodat de temperatuur ondanks de ventilatie aangenaam blijft

• Gebruik geen zwenkventilatoren of mobiele airconditioning. Die kunnen namelijk een luchtstroom van persoon tot persoon veroorzaken, waardoor het virus zich sneller verspreidt

• Ga na of de school een ventilatiesysteem heeft dat zorgt voor recirculatie. Bij recirculatie komt dezelfde lucht weer in een of meerdere ruimtes terecht. Het RIVM raadt het gebruik van dit soort systemen niet af, maar waarschuwt wel om extra op te letten op de instellingen. Alleen recirculatie van de lucht is niet genoeg: er moet voldoende verse buitenlucht in de ruimtes komen

• Vermoedt u dat er te weinig ventilatie is? Stel het ventilatiesysteem dan in op de hoogste stand
  

Wilt u alle uitgebreide tips en adviezen raadplegen? Lees dan de volledige handreiking coronavirus en het gebruik van ventilatie, koeling en verwarming op scholen.

Hulp nodig? Schakel Strooming in

Al die regels, tips en adviezen duizelen u misschien een beetje. Want hoe weet u nu precies of uw schoolgebouw fris en veilig is? Strooming helpt u graag. Wij zijn goed op de hoogte van alle regels rondom het Bouwbesluit en de aanvullende corona-adviezen. Als u ons inschakelt, controleren we bijvoorbeeld hoe het gesteld is met het ventilatiesysteem en het binnenmilieu via verschillende onderzoeken. Maar we gaan veel verder dan alleen constateren.

Is uw ventilatiesysteem toe aan onderhoud, bijvoorbeeld nieuwe filters of een reiniging? Dat voeren we graag voor u uit. U kunt ons vervolgens inschakelen voor periodieke controles, zodat de kwaliteit altijd op peil blijft. Blijkt uit het binnenmilieu-onderzoek dat de school niet aan de eisen voldoet of verbeteringen mogelijk zijn? Dan adviseren en helpen we u met een oplossing. Want met een gezond binnenklimaat legt u de basis voor een fijn en veilig leerklimaat. Aarzel niet en bel of mail ons voor meer informatie of advies.